ذکر درلغت:

درکتاب العین،کهنترین فرهنگنامة ادب عرب آمده است:""الذّکر:الحفظ للشیء وتذکره و

هو منّی علی ذکر""-‌ذکرنگاه داشتن چیزی وازآن یادکردن است،چنانچه گفته می شود من به یاد او هستم_والذّکر:جری الشیءعلی لسانک تقول جری منه ذکر_ذکرعبارتست از جاری

شدن چیزی بر زبان انسان چنانچه گفته می شود یادی از او به میان آمد_""

ذکر در اصطلاح:

معنای جامع ذکر همان یادآوری به قلب وزبان است که گاهی در برابر غفلت وگاهی در برابر نسیان به کار می رود.

غفلت به معنی توجّه نداشتن به علم ونسیان به معنای زایل شدن معنی از ذهن است.

بعد از روشن شدن معنای ذکر خوب است به رابطه این واژه با عوامل آرامش بپردازیم.

قرآن یکی از عوامل آرامش را ""ذکر""(یاد خدا )معرفی کرده است.چنانچه می فرماید:

‹‹ الّذین آمنوا وتطمئنّ قلوبهم بذکر الله الا بذکر الله تطمئنّ القلوب››‍‹‹آنها (کسانی که به

خدا برمی گردند)کسانی هستند که ایمان آورده اند، ودلهایشان به یاد خدا مطمئن (وآرام) است،آگاه باشید ،تنها با یاد خدا دلها آرامش می یابد››

اطمینان به معنی آرامش وقرار گرفتن است ودل مطمئن ، همان نفس مطمئنّه است که در

 آیة:(یا ایّتها النفس المطمئنّه ارجعی الی ربک راضیه مرضیه فادخلی فی عبادی واد خلی

جنّتی) آمده ست که پاداش کسی که با یاد خدا به این مقام (اطمینان) رسیده، درآمدن در سلک بندگان خدا وورود به بهشت است.

مراد از( ذکرالله) یاد خدا، مطلق توجّه انسان به خداست.درتزاحم زندگی وانبوهی کارها وتنگناههای موجود ودر اضطرابی که بسیاری ازمردم را نابود می کند دل آرامی ، با یاد

خدا آرامش می گیرد . ازاین رو سزاوار است که دشواریهای درونی خود را به ذکر

خداوند چاره کنیم.زیرا برترین چاره ای که می توان از آن بهره برد به ویژه در زمان ما که روزگار اضطرابات وهیجانها ودر گیریهاست واتعمار شرق وغرب آن را دامن می زند.یاد خدا تنها به ذکر زبانی نیست اگرچه یکی از مصادیق روشن یاد خداست.زیرا آنچه مهم است به یاد خدا بودن در تمام حالات خصو صا در وقت گناه است

  " برکات یاد خدا:

1-یادنعمتهای خدا عامل شکر است2-.یادقدرت او سبب توکّل بر اوست 3-یاد الطاف

 او مایة محبّت است4-یاد قهر و خشم او عامل خوف (ترس)از اوست5-یاد عظمت

وبزرگی او سبب خشیّت در مقابل اوست6-یاد علم اوبه پنهان وآشکار مایة حیاوپاکدامنی ماست7-یاد عفو وکرم او مایة امید وتوبه است8-یاد عدل او عامل تقوی وپرهیزگاری

 است"

درمعراج السعاده درباره ذکر حقیقی آمده است که: 

‹‹ ذکر حقیقی عبارتست از یاد نمودن خدا در دل وچون زبان هم به موافقت دل حرکت

 کند نور علی نور است واما مجرد ذکر زبان اگر چه هر گاه به قصد قربت وثواب باشد

 فایده بسیار برآن مترتب است اما اثر انس ومحبّت ویاد خدا در دل حاصل نمی شود.››

پس ذکرحقیقی ذکری است که در دل به یاد خدا بودن را همراهی کردن واگرفقط بازبان خدا را یاد کنیم ولی دردل از یاداو غافل باشیم ، این نوع ذکر ، ذکر حقیقی وتأثیر گذار به

حساب نمی آید ولذا قطعا ذکری که لقلقه زبان باشد اثر آرامش بخشی هم نخواهد داشت .

به هر حال قرآن یکی از عوامل آرامش را ذکر معرفی می کند.وآن ذکری می تواند عامل آرامش باشد ، که ذکر حقیقی (ذکر قلبی )باشد.ذکرقلبی است که روح همة عبادتهای عملیّة

می باشد.

پس اگر انسان در اکثر اوقات به دل متوجّه خدای متعال باشد وبه زبان  بر اذکاری که از

 طریق شرع رسیده ، مداومت کند انس بهحق پیدا می کند وکسی که با خداوند انس

گرفته باشد به آرامش واقعی رسیده است.چرا که خداوند بهترین وامنیّت بخش ترین

موجود می باشد.وکسی نیست که بتواند مقابله با قدرت الهی را داشته باشد.پس به حق

باید گفت که کسی به ّرامش واقعی خواهد رسیدکه با خدا مأنوس باشد.بهترین راه انس

 به خدا،یاد اوست.وبهترین نوع یاد خداوند هم (نماز)است.چرا  که فرمود:""اقم الصلوه لذکری"" (نماز را برای یاد من به پا دار)